Wesołego Alleluja!

Zastępy zajączków, króliczków i baranków zalewających sklepowe przestrzenie to bowiem jasna i czytelna przesłanka, że okres postu i umartwiania się ma się ku końcowi i wielkanocne świętowanie lada dzień.
 

MIĘDZY BOGIEM A PRAWDĄ
W szale przedświątecznych porządków, gotowania, pieczenia ciast, a także w pogoni za najkorzystniejszymi ofertami cenowymi największych supermarketów łatwo zapomnieć, że Wielkanoc ma przede wszystkim wymiar religijny. Jest to najstarsze i najważniejsze święto chrześcijańskie, upamiętniające męczeńską śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Czterdziestodniowy okres Wielkiego Postu poprzedzający obchody Wielkiej Nocy rozpoczyna się w Środę Popielcową. Ostatni jego tydzień rozpoczyna Niedziela Palmowa –
wspomnienie wjazdu Chrystusa do Jerozolimy. Kolejnych siedem dni, zwanych Wielkim Tygodniem, a zakończonych Triduum Paschalnym, to pamiątka najważniejszych dla wiary chrześcijańskiej wydarzeń – ostatniej wieczerzy, drogi krzyżowej, ukrzyżowania, złożenia do
grobu a wreszcie powstania z martwych. W 325 r. n.e. podczas soboru nicejskiego ustalono, że zmartwychwstanie obchodzone będzie w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca. Wielkanoc jest więc świętem ruchomym i wypada zawsze pomiędzy 22 marca a 25 kwietnia. W 1528 r. papież Grzegorz XII dokonał reformy kalendarza, co wprowadziło drobne rozbieżności związane z datą wielkanocnego świętowania – kościoły wschodnie do dnia dzisiejszego opierają się na kalendarzu juliańskim, kościół zachodni bazuje na
zreformowanym kalendarzu gregoriańskim.

WIELKA NOC (MOC) ŻYWIOŁÓW
Mimo chrześcijańskiego rodowodu świąt Zmartwychwstania Pańskiego wiele z kultywowanych przez wieki zwyczajów przejętych zostało z wierzeń pogańskich. Apoteoza natury, celebracja budzącej się do życia przyrody, powrotu wiosny i odradzających się sił witalnych znalazły bezpośrednie przełożenie i odzwierciedlenie w obrzędowości Wielkiej Nocy. Jajko, bez wątpienia najważniejszy i najpopularniejszy element obchodów wiosennego święta, to jeden z najbardziej wieloznacznych symboli w tradycjach wielu kultur. Jajko
obecne jest w mitach kosmogonicznych ludów pierwotnych – to z niego „wykluła się” Ziemia i to ono, w magiczny sposób powiązane ze Słońcem, symbolizowało płodność, zdrowie i odradzające się życie. Jajko najlepiej ukazuje cykliczność istnienia, będąc jednocześnie talizmanem zapewniającym trwanie w dobrym zdrowiu. To wreszcie jajko jest znakiem boskiego i ludzkiego zmartwychwstania i nadzieją na życie wieczne. Zwyczaj dekorowania jajek jest znacznie starszy niż sama Wielkanoc – pierwsze malowane pisanki datuje się już na około 3 tys. lat przed narodzeniem Chrystusa. Bogata symbolika ukryta była zarówno w motywach zdobniczych, jak i stosowanych kolorach – czerwień, symbolizująca radość i zwycięstwo, jest nieprzerwanie najpopularniejszym kolorem wielkanocnych kraszanek. Starosłowiański kult wody jako żywiołu przywracającego życie przemieszał się z chrześcijańską symboliką związaną między innymi z chrztem, odnajdując wyraz w ludowej tradycji lanego poniedziałku. Zwany popularnie śmigusem-dyngusem zwyczaj wzajemnego
oblewania się wodą mimo niewątpliwych walorów rozrywkowych (tak dla polewającego, jak i polewanego) oznaczał wiosenne oczyszczenie z brudu i chorób, a w późniejszym okresie także z grzechu. Poświęcenie ognia to zaś jeden z elementów wielkosobotnich obrzędów kościoła. Liturgia Światła, rozpoczynająca się po zapadnięciu zmroku, to niezwykle uroczysta i widowiskowa celebracja Wigilii Paschalnej. Ubrany w białe szaty kapłan dokonuje poświęcenia rozpalonego przed kościołem ogniska. Następnie od poświęconego
ognia zapala paschał, symbolizujący zmartwychwstałego Pana. Dawniej od wielkosobotniego ognia zapalano huby, służące okadzaniu domostw. Wierzono, że „światło Chrystusa” aż do kolejnej Wielkanocy ochraniać będzie gospodarstwo i jego mieszkańców.